Ik heb geen super spannend leven, dus ook mijn stressmomenten zijn niet zo spectaculair. Geen achtervolgingen door wilde dieren, of hachelijke situaties. Alhoewel ik me wel een paar momenten herinner van opperste stress. Mondeling examen Frans in het 5de middelbaar bijvoorbeeld. Met een juf die compleet onvoorspelbaar was, me een rollenspel liet opvoeren over een onderwerp waar ik werkelijk niks over wist, mijn mening vroeg over Canadese politiek (waar ik ook niks over wist), en dat alles onvoorbereid en onder haar priemende blik. Ik overleefde het, maar weet nog hoe ik toen ik buiten kwam, begon te trillen en hoe de spanning in de vorm van tranen naar buiten kwam.
Ik geneerde me dood, maar weet nu dat dit een doodnormale biologische reactie was. Een gazelle die achtervolgd wordt door een hongerige leeuw en het overleeft, verwijdert de stress nadien ook uit haar lichaam door oncontroleerbaar te gaan trillen. In de natuur is dit een gewone en gezonde reactie. Maar wat als de omgeving dit als ‘gek’ begint te bekijken? Zoals, geef toe, in onze samenleving het geval is. In onze moderne samenleving leren we beetje bij beetje deze reacties inhouden. Zelfs bij kinderen zie je dit al: kleine kindjes durven nog volop hun keel openzetten en gaan trillen na bijvoorbeeld een val of intense schrik, maar gaandeweg wordt dit ingehouden. En wordt stress dus een probleem.
Want waar moet al die spanning naartoe als je je natuurlijke uitlaatklep sluit? Na zo’n kortstondig hevig stressmoment worden de stresshormonen wel netjes terug afgebroken en keert de rust terug, maar in je lichaamscellen blijft er een kramp achter. In de vorm van een verharding of stijfte, veilig ingekapseld voor latere transformatie, ooit… Helaas hebben we geen knop ‘Klaar voor transformatie’.
Als moderne mens komen we gelukkig niet zo vaak intense stress tegen. Niet elke dag staan we oog in oog met een aanstormende leeuw of auto, of een juf Frans. Onzichtbare stress, dat is wat anders. Daar krijgt iedereen in onze moderne samenleving meer dan genoeg van op zijn boterham. Ik voel het zelf ook. Mensen denken soms dat ik geen stress heb omdat ik ‘met ontspanning enzo’ bezig ben. Niks is minder waar. De eindeloze stroom e-mailtjes, prikkels van tv, radio, social media, verkeer, van dingen die ik denk te moeten doen, enzovoort…. Op zich zijn elk van deze dingen geen enkel probleem, de opstapeling, dat is wat anders ... Hierdoor blijft ons ‘alarmsysteem’ continu actief en geraken we overprikkeld en ontregeld.
Dit soort stress is voor ons als mens, als Homo Sapiens, compleet nieuw. We bestaan als soort minstens 200.000 jaar. Dit betekent dat een mens van 200.000 jaar geleden en een mens van nu hetzelfde DNA hebben. Mochten een homo sapiens van toen en ééntje van nu elkaar ontmoeten, dan zouden ze elkaars vaardigheden, taal ed. kunnen leren. De capaciteiten van het brein zijn immers gelijk.*
Het leven was 200.000 jaar geleden wel heel anders: er waren momenten van spanning bij de jacht en bij dreiging van roofdieren, maar daartussen veel momenten van rust en ontspanning. De mens leefde toen volgens de wetten van de natuur en paste zich aan aan z’n omgeving. Vele duizenden jaren leefden we zo verder als soort. Tot zo’n 70.000 jaar geleden de mens een revolutionaire shift maakte: de mens begon z’n omgeving aan te passen aan zichzelf in plaats van omgekeerd. Later vergrootte die tendens met de agrarische, de wetenschappelijke en de industriële revolutie. En de laatste decennia gingen veranderingen nog sneller met de digitale revolutie. De levenswijze van de chimpansee, ons genetisch broertje, is nog grotendeels ongewijzigd ten opzichte van 200.000 jaar geleden. Die van de mens is onherkenbaar veranderd. Geen wonder dat we met z’n allen stress hebben! Ons DNA had niet de tijd zich aan te passen. Alle andere soorten wijzigen hun levenswijze pas nadat hun DNA verandert, de mens dus niet.*
Dus beste Homo Sapiens, jammer maar helaas… stress hoort er nu eenmaal bij in dit leven. De oplossing? Die is niet zo moeilijk: ga eens de natuur in, zit tegen een boom, zoek de stilte op, kijk naar de zee, voel de wind, ruik de bloemen, kijk in iemands ogen, voel je lijf, sta op de aarde, ervaar de natuur rond jou, in jou, word er deel van, even maar, elke dag,...
*Met dank aan dit schitterende en inspirerende boek: Sapiens - een kleine geschiedenis van de mensheid van Yuval Noah Harari
Comments